Talep olmaksızıngerekçeli kararların tebliğinin gider avansından karşılanması hakkında:

T.C. HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Konu: Gerekçeli kararların tebliğ ve posta giderlerinin gider avansından karşılanması

12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve 03/04/2012 tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeligi’nde “Gider avansı” ve bu avansın kullanım usul ve esasları ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olmasına rağmen bu hükümlerin yorumlanmasından kaynaklanan uygulama farklılıkları bulunduğu Kurulumuza intikal eden bildirimlerden anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere,12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun; “Dava şartları” kenar baslıklı 114’üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, davacının yatırması gereken gider avansının yatırılmış olması hususunun dava sartı olarak sayıldığı;

“Harç ve avans ödenmesi” kenar baslıklı 120’nci maddesinin birinci fıkrasında, davacının, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlıgınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorunda oldugu; ikinci fıkrasında ,avansın yeterli olmadıgının dava sırasında anlasılması hâlinde ise, mahkemece, bu eksikligin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilecegi;

“Hükmün kapsamı” kenar baslıklı 297’inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde, hükümde yargılama giderleri ile taraflardan alınan avansın harcanmayan kısmının iadesi hususlarına da yer verilecegi;

“Delil ikamesi için avans” kenar baslıklı 324’üncü maddesinin birinci fıkrasında, taraflardan her birinin ikamesini talep ettigi delil için mahkemece belirlenen avansı, verilen kesin süre içinde yatırmak zorunda oldugu, tarafların birlikte aynı delilin ikamesini talep etmeleri halinde gereken gideri yarı yarıya avans olarak ödemeleri gerektigi; ikinci fıkrasında taraflardan birisinin avans yükümlülügünü yerine getirmemesi halinde diger tarafın bu avansı yatırabilecegi, aksi hâlde talep olunan delilin ikamesinden vazgeçilmis sayılacağı:

“Resen yapılması gereken islemlere iliskin giderler” kenar baslıklı 325’inci maddesinin birinci fıkrasında, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecegi dava ve islerde, hâkim tarafından resen basvurulan deliller için gereken giderlerin, bir haftalık süre içinde taraflardan birisi veya belirtilecek oranda her ikisi tarafından ödenmesine karar verilecegi ve belirlenen süre içinde bu islemlere ait giderleri karsılayacak miktarda avans yatırılmazsa, ileride bu gideri ödemesi gereken taraftan alınmak üzere Hazineden ödenmesine hükmedilecegi;

“Avansın iadesi” kenar baslıklı 333’üncü maddesinin birinci fıkrasında hükmün kesinleşmesinden sonra mahkemenin kendiliginden, yatırılan avansın kullanılmayan kısmının iadesine karar verecegi ve bu kararın teblig giderinin de iade edilecek avanstan karsılanacagı hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, 03/04/2012 tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeligi’nin “Harç, gider avansı ve delil avansının ödenmesi” kenar baslıklı 45’inci maddesinin birinci fıkrasında, gider avansının, her türlü tebligat ve posta ücretleri, kesif giderleri, bilirkisi ve tanık ücretleri gibi giderler için davacıdan alınan meblagı ifade ettigi, davacının, her yıl Bakanlıkça çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorunda oldugu; dördüncü fıkrasında ise, delil avansının ise tarafların dayandıkları delillerin giderlerini karsılamak üzere mahkemece belirlenen kesin süre içinde ödemeleri gereken meblagı ifade ettigi vurgulanmıştır.

Diğer taraftan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 12.12.2012 tarihli, 2012/9-1202 Esas ve 2012/1218 Karar sayılı ilamda,HMK’nın 120’nci maddesindeki gider avansı ile ilgili düzenlemenin HMK’nın 324’üncü maddedeki delil ikamesi için avans kuralı ile birlikte degerlendirilmesi ve dava sartı olan gider avansının delillerin ikamesi dışındaki yargılama giderleri için dikkate alınması gerektigi; dolayısı ile delil ikamesi için alınacak avans ile dava sartı olan gider avansının birbirinden ayrılması ve delillerin ikamesi için alınacak avansın gider avansı içinde yer almamasının zorunlu oldugu belirtilmistir.

Anılan kararda, gider avansının nelerden ibaret oldugunun net olarak belirlenmesi ve ayrıca,taraflara hem gider avansının hem de delil ikamesi avansının hukuki sonuçları konusunda uyarı yapılması gerektigi vurgulanmıstır.

Görüldügü üzere, 6100 sayılı HMK’da,mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda yer almayan yeni bir düzenleme yapılarak her türlü tebligat ücretleri, kesif giderleri, bilirkisi ve tanık ücretleri gibi giderleri karsılayacak tutarın, gider avansı olarak davacı tarafından dava açarken yatırılması zorunlulugu getirilmistir. Bu avansın yetmemesi durumunda ise tamamlanması için davacıya kesin süre verilecegi hususu hüküm altına alınmıstır. Avans miktarının ise, davanın türü ve özelliklerine göre her yıl Adalet Bakanlıgınca ilân edilecek tarifeye göre belirlenecegi düzenlenmistir. Yapılan bu düzenlemeyle, gerekli masrafların zamanında yatırılmamasından dolayı davaların gecikmesinin önüne geçilmesi amaçlanmıstır.

Bu itibarla;

1- Kanunda dava sartı olarak öngörülen gider avansı ile delil ikame avansı birbirinden farklı oldugundan, tereddütlerin olusmaması bakımından gider avansının nelerden ibaret oldugunun net olarak belirlenmesi, taraflara hem gider avansının hem de delil ikamesi avansının hukuki sonuçları konusunda uyarı yapılması,

2- Her türlü tebligat ve posta ücretleri, kesif giderleri, bilirkisi ve tanık ücretleri gibi harcamalar için gider avansının; delil ikamesi avansı kapsamında yapılacak islemler bakımından ise delil ikamesi avansının kullanılması,

3- Tarafların tekrar mahkemelere gelmemeleri ve islerin daha süratli yapılması açısından taraflarca herhangi bir talep olmaksızın mahkeme kararının, masrafı gider avansından karsılanmak suretiyle, taraflara resen teblige çıkarılması,

4- Temyiz edilen ve tebligat islemleri tamamlanan dosyaların Yargıtay’a gönderilmesine iliskin islemlerin masraflarının da gider avansından karsılanması,

5- Ilgililerden tahsil olunan gider avansının kullanılmayan kısmının hükmün kesinlesmesinden sonra resen iadesine karar verilmesi ve bu kararın teblig giderinin de iade edilecek avanstan karsılanması Kanun geregi oldugundan; bu kapsamda Adalet Bakanlıgınca çıkarılarak 2 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesinin 5’inci maddesinin birinci fıkrası geregince, davacı tarafından hesap numarası bildirilmis ise iadenin elektronik ortamda hesaba aktarılması, hesap bildirilmemis ise masrafı avanstan karsılanmak suretiyle PTT merkez ve isyerleri vasıtasıyla adrese ödemeli olarak gönderilmesi hususlarında gerekli dikkat ve özenin gösterilmesini, keyfiyetin merkez ve mülhakatta görev yapan Cumhuriyet savcıları, mahkemelere ve adliye personeline duyurulmasını rica ederim.

Ahmet HAMSICI

Başkanvekili